یکی از اعتقادات و باورهای عرفی در روزگاران گذشته، باور به تقدیر است. ذهن و زبان انسان کهن، گاه مقدرات را ناشی از خواست الهی و گاه متاثر از حرکات و خواص سیارات می دانسته است. مقدرات و سرنوشت امری جبری است که از قبل تعیین شده و قابل تغییر نیست ولی گاهی اوقات می توان با انجام بعضی از کارها از وقوع تقدیر اجتناب نمود و مقدرات را تغییر داد. در این نوشته کوشیده ایم پس از ذکر مقدماتی دربارۀ ریشه ها و ابعاد عامل تقدیرگرایی، نوع کاربرد آن را در منظومۀ شهنامۀ چنگیزی اثر شمس الدین کاشانی را بیابیم. این پژوهش با رویکرد توصیفی _ تحلیلی انجام شده است. روش گردآوری داده ها کتابخانه ای بوده و در تحلیل داده ها از روش منطقی بهره برده ایم. تقدیرگرایی باور و اعتقادی است که قدمتی کهن در زندگی بشر دارد. این باور در بعضی موارد موجب توجیه و تسلیم در برابر وقایع ناخوش شده و گاه عاملی برای پیشبرد اهداف مورد نظربوده است. به طور مثال گاهی تقدیر و سرنوشت یک جامعه در دستان یک سردار قرار میگرفت؛ به این معنی که نابودی یا حیات آن جامعه تنها به سرنوشت وی بستگی داشته است. استفاده از برخی واژه ها مثل زمانه، بخت، فال، طالع، خواب و ... همگی نشان از اعتقاد انسان کهن به عامل تقدیر است. شمس الدین کاشانی همانند سایر شعرای حماسه سرا از عقاید تقدیرگرایی در اثر خود بهره برده است ولی این باور مطلقاً جبرگرایانه نیست.

منظومه ی زیغنون نامه، از شاعری با نام عاشقی، سروده قـرن هشتـم هجـری است. این اثر داستان جنگاوری های محمد حنفیه و دختری به نام زیغنون برای رسیدن به وصال است که این جنگ ها با جادوان و پریان سرزمین های افسانه ای رخ می دهد. تک نسخه این حماسه دینی که به شماره 14172 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود و تنها در فهرست نسخه های خطی ایران (فنخا) به آن اشاره و در هیچ منبع دیگری نامی از آن برده نشده است. یکی از دلایل این گمنامی می تواند ضعف ادبی و شاعرانه این منظومه باشد، اما به جهت قدمتش که متعلق به قرن هشتم هجری است و در آن داستان عاشقانه و حماسی محمد حنفیه را روایت می کند، می تواند به عنوان یکی از حماسه های دینی قرن هشتم موردتوجه بیشتر پژوهشگران این قبیل آثار باشد. در این مقاله قصد نگارنده، معرفی این نسخه خطی و نمایاندن گوشه ای از جنبه های داستانی و ادبی این منظومه قرن هشتم است. به این امید که ذکر آن ضرورت توجه بیشتر پژوهشگران علاقه مند به حماسه های مذهبی را برای احیاء و نشر این قبیل آثار سبب گردد.

غزل یکی از محبوب ترین قالب های شعر فارسی است که به سبب قابلیت های منحصر به فردش از آغاز پیدایش خود تاکنون در شعر فارسی حضوری مستمر داشته است. در دوران معاصر، همگام و همراه با رواج شعر نیمایی تلاش ها برای ایجاد تحول در قوالب شعر فارسی به ویژه غزل، آغاز شد. این تحولات عمدتاً به جهت پویایی قالب مذکور و هماهنگی و متناسب کردن آن با تحولات جامعه صورت گرفته است. زمانی که شعر نیمایی در جامعه ادبی ایران رواج یافت و نیز با تکیه بر تحولات وسیعی که نیما و شاگردانش در عناصر مختلف غزل ایجاد کردند شاعران نوگرای معاصر با تلفیق غزل سنتی و شعر آزاد شعری را پدید آوردند که غزل نو نامیده شد. شعر نو در همۀ اشکالش بر زبان، بیان، اندیشه، بلاغت و زیبایی شناسی غزل اثر گذاشته و قصد این پژوهش بررسی تاثیر زبان شعر آزاد بر غزل امروز است. این تاثیرپذیری در حوزۀ «زبان» در شعر شاخص ترین شعرای جریان غزل نو شامل حسین منزوی، منوچهر نیستانی، سیمین بهبهانی، محمدعلی بهمنی و محمدسعید میرزایی با روش توصیفی - تحلیلی تبیین شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که شاعران این جریان با تکیه بر ظرفیت ها و پشنوانه غنی قالب غزل و نیز تعامل مثبت با جریان های نوی شعر معاصر به ویژه شعر آزاد، هر کدام به گونه ای از تکنیک ها و قابلیت های شعر آزاد در غزل خود بهره برده اند. ورود واژگان تازه، معمولی و محاوره ای به شعر، ترکیب های تازه، اضافه صفت بر اسم و... از جمله این تأثیرپذیری ها در حوزه زبان بوده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پیر امانوئل بررسی شهر را اساس شعر Les Noces de la Mort از مجموعه Tombeau d'Orphée می داند، که با تم عشق، مرگ و زن مرتبط است. او بینشی اسطوره ای از این شهر دارد و از آن برای بیان درد و اندوه شاعرِ دل باخته، اورفه، که در سوگِ معشوقه اش اوریدیس به سر می برد استفاده می کند. هدف ما در این پژوهش این است که تصویر زنانگی شهر را بر اساس رویکرد نقد جغرافیایی تعیین کنیم. سوال اصلی ما در این پژوهش این است که احساس تعلق شخصی پیر امانوئل به یک شهر (به طور مثال شهر لیون) چگونه در این شعر نشان داده شده است؟ و چه عناصری به ما این امکان را می دهند که شهر به تصویر کشیده در شعر را به عنوان معیاری برای تعریف هویت زنانه ی این شعر در نظر بگیریم؟ به منظور بررسی این خوانش زنانه از شهر ، پژوهش حاضر بر نقد جغرافیای ادبی میشل کولو متمرکز است

جامعه شناسی ساختارگرا، رویکردی نظری برای شناخت نظام ها و ساختارهای اجتماعی است که مفاهیم و رفتارهای اجتماعی را شکل می دهند. این نوع از جامعه شناسی تلاشی برای استفاده از مدل ها و نظریه ها جهت تبیین و توسعه سیستم ها و ساختارهای جامعه است که بر اساس مدل سازی و الگوسازی طرح بندی می شوند. مطالعه ی جامعه شناختی حکایت های مثنوی از آنجا که مروری بر چگونگی تفسیر و نحوه ی واکنش اعضای اجتماع به حوادث و پدیده های مختلف است، می تواند نقدها و تحلیل های معتبر و قابل قبولی در باره ی جامعه ی زمان آفرینش این اثر ارائه دهد. با استفاده از الگوها و نمودارهای مختلف و نقد و تحلیل های مبتنی بر این الگوها و مدل ها و همچنین با تجزیه و تحلیل حکایت های مثنوی، بر اساس الگوها و مدل های ذکر شده، امکان درک همه جانبه ای از رفتار و واکنش اعضای جامعه به مسائل مختلف فراهم می ود. این مطالعه جامعه شناختی می تواند به شناسایی علل زمینه ای در پس رفتارها و واکنش های خاص و نیز تأثیرات آن ها بر پویایی اجتماعی کمک کند. علاوه بر این، می تواند بینشی در مورد نحوه تعامل سیستم های اجتماعی مختلف با یکدیگر ارائه دهد، که به تصمیم گیری آگاهانه تر در مورد بهترین نحوه ی مدیریت بر نهادهای اجتماعی کمک کند. ازجمله کنش ها واکنش های افراد در جامعه که تعاملات افراد را در موقعیت های مختلف اجتماعی تحت تأثیر قرار می دهد، اعتقاد به جبر مطلق یا اختیار تام در انجام امور زندگی روزمره است. از بررسی دفترهای شش گانه مثنوی، این نتیجه حاصل شد که موضوع فوق پیچیده و بحث برانگیز وتا حدودی غیر قابل تفکیک می باشد. مولانا از ابراز

امروزه مطالعات میان رشته ای از اهمیت بسزایی در بسیاری از شاخه های علمی به ویژه در حوزه علوم انسانی و اجتماعی برخوردار است. پژوهش درباره گردشگری فرهنگی و زیرشاخه های آن همچون گردشگری ادبی نیز از حوزه های مطالعاتی میان رشته ای است، بویژه در حوزه رشته های ادبیات، جغرافیا و مطالعات فرهنگی. علی رغم غنای ادبیات و میراث ادبی ایران این شاخه از گردشگری تاکنون در کشور مغفول مانده است. این پژوهش با بهره گیری از روش کیفی تحلیل مضمون از طریق گردآوری دیدگاه ها و داده های متنی موجود پیرامون گردشگری ادبی در ایران، در گام نخست چالش های توسعه گردشگری ادبی در ایران را شناسایی کرده و در گام دوم رهیافت های لازم برای غلبه بر آن ها را شناسایی و تجزیه و تحلیل نموده است. یافته های پژوهش نشان می دهد چالش های یاد شده قابل دسته بندی به 6 مضمون اصلی و 43 مضمون فرعی و رهیافت های مورد نظر نیز قابل دسته بندی به 10 مضمون اصلی و 69 مضمون فرعی است.

داستان نویسی سابقه طولانی در ادبیات فارسی دارد. با گذشت زمان، آشنایی داستان نویسان با ادبیات روز جهان و تئوری های ادبی جدید رویکردی نو در ادبیات داستانی به وجود آمد. بی شک می توان بیژن نجدی را یکی از موفق ترین نویسندگان این جریان ادبی نامید. نجدی با انتشارمجموعه "یوزپلگانی که با من دویده اند" حضوری کوتاه مدت در فضای ادبی ایران داشت اما تاثیری که آثارش بر جریان های ادبی پس از او گذاشت بسیار چشمگیر و قابل توجه است. در داستان نویسی امروز زبان و تکنیک با رویکردی نو مواجه گردیده، ریخت شناسی کلمات و فرم داستان نیز در این سال ها بیش از محتوا مورد توجه قرارگرفته و زبان به یکی از اصلی ترین ارکان ادبیات داستانی نوگرا تبدیل شده است. نجدی با درآمیختن شعر و داستان سبک خاصی را ابداع کرد. در این پژوهش به بررسی تحلیل ساختاری داستان ها، زبان شاعرانه و نگاه سینمایی نجدی در سه اثر داستانی "استخری پر از کابوس"،"عروسک چشم دکمه ای من" و “سه شنبه های خیس" از مجموعه پوزپلنگانی که با من دویده اند پرداخته می شود.